Porady prawne Legnica, adwokat Maciej Michalski tel.: 603 121 704, porady prawne kodeks pracy Legnica, pomoc prawna Polkowice tel.: 505 632 888.

Zmiany w prawie pracy w 2023 roku

26 kwietnia 2023 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy. Wprowadza ona wiele nowych przepisów dotyczących uprawnień pracowniczych i zatrudnienia. Poniżej omawiamy najważniejsze zmiany w przepisach prawa pracy.

Zmiany w urlopach rodzicielskich

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza unijną dyrektywę „work life balance”, co w praktyce umożliwienie pracownikom zrównoważone połączenie życia prywatnego z życiem zawodowym. Najważniejsze zmiany to:

- 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, do wykorzystania przez każdego rodzica, urlopu nie można przenieść na drugiego rodzica;
- prawo do urlopu rodzicielskiego dla ojca bez względu na to, czy matka dziecka w dniu porodu była, czy też nie, zatrudniona / ubezpieczona;
- zasiłek macierzyński dla obojga rodziców w wysokości 70% podstawy wymiaru za cały okres urlopu rodzicielskiego, z zastrzeżeniem wyjątków wskazanych w ustawie;
- bezpłatny urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym dla pracownika, celem urlopu jest zapewnienie wsparcia lub opieki osobie będącej członkiem najbliższej rodziny (córka, syn, ojciec, matka, małżonek);
- skrócenie do 12 miesięcy okresu, gdy ojciec może skorzystać z prawa do urlopu ojcowskiego;
- wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego, przy jednym dziecku przysługuje urlop 41 tygodni łącznie obojgu rodzicom (wcześniej 32 tygodnie), w przypadku mnogiego porodu wymiar urlopu wynosi 43 tygodnie (wcześniej 34 tygodnie);

Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

W pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. Wymiar zwolnienia to 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Pracownikowi, który korzysta z tego rodzaju zwolnienia, przysługuje prawo do połowy wynagrodzenia. Wniosek o taki urlop może być złożony w każdej dostępnej formie.

Dodatkowe przerwy w pracy

Pracownicy zyskali prawo do 2 dodatkowych przerw, które są wliczane do czasu pracy:
- druga przerwa trwająca co najmniej 15 minut, jeśli dobowy wymiar pracy pracownika jest dłuższy niż 9 godzin pracy,
- trzecia przerwa trwająca co najmniej 15 minut, jeśli dobowy wymiar czasu pracy pracownika jest dłuższy niż 16 godzin.

Prawo do wnioskowania o zmianę warunków pracy

Pracownik, który przepracował co najmniej 6 miesięcy, może wystąpić raz w roku z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy.

Nowe zasady umowy na okres próbny

Długość umowy na okres próbny jest uzależniona od rodzaju umowy, jaką pracodawca ma zamiar zawrzeć z pracownikiem po okresie próbnym.

Umowa o pracę na okres próbny nie może przekraczać:
- 1 miesiąca, dla zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy,
- 2 miesięcy, dla zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy,
- 3 miesięcy w pozostałych przypadkach, np. przy umowie na czas nieokreślony.

Uregulowanie pracy zdalnej

O pracę zdalną może wnioskować zarówno pracodawca, jak i pracownik. Można się na nią umówić już przy zawieraniu umowy o pracę, jak i również w istniejącej umowie dokonać odpowiednich zmian.

Jeśli wdrożenie pracy zdalnej nie jest możliwe ze względu na rodzaj pełnionych obowiązków lub organizację pracy, to pracodawca musi w ciągu 7 dni udzielić pracownikowi informacji o przyczynie odmowy.

Pracownik ma obowiązek złożenia oświadczenia o posiadaniu warunków technicznych i lokalowych do wykonywania pracy zdalnej.

Pracodawca ma obowiązek zorganizować pracę zdalną od strony technicznej. Opłaca niezbędne narzędzia i materiały, zapewnia instalację, serwis i konserwację elektronicznych urządzeń oraz pokrywa rachunki za prąd.

Kontrolę trzeźwości pracownika w miejscu pracy

W celu zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników lub ochrony mienia, pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości pracownika. Kontrola powinna być przeprowadzona w sposób, który nie narusza dóbr osobistych i godności pracownika.

Pracodawca powinien umieścić odpowiedni zapis o kontroli trzeźwości w jednym z następujących dokumentów:

• regulaminie pracy,
• układzie zbiorowym pracy,
• obwieszczeniu.

Ponadto należy w szczegółach opisać, jakie grupy pracowników mogą być objęte kontrolą, w jaki sposób i jak często jest ona przeprowadzana oraz jakie urządzenia są stosowane przy kontroli.

Podsumowanie

Wprowadzone zmiany w Kodeksie pracy od 2023 r. mają na celu ułatwienie życia pracownikom i godzeniu pracy z życiem prywatnym. Wprowadzone rozwiązania ułatwiają rodzicom pełnienie obowiązków w pracy – nie tylko wydłużają urlopy, ale też umożliwiają domaganie się pracy zdalnej. Praca zdalna to jednak nie tylko przywilej rodziców. Może o nią się ubiegać każdy, komu charakter pracy na to zezwala. Jedyną nowością w Kodeksie pracy przyjętą mniej entuzjastycznie, może być możliwość przeprowadzania kontroli trzeźwości w miejscu pracy.