Kancelaria Adwokacka, Maciej Michalski tel.: 603 121 704 – pomoc prawna Legnica, porady prawne Polkowice
Po ukończeniu 13. roku życia każda osoba nabywa część zdolności do czynności prawnych. Pełna zdolność nabywana jest wraz z osiągnięciem pełnoletności. Z tym właśnie łączy się ubezwłasnowolnienie. Kodeks cywilny i Kodeks postępowania cywilnego regulują wszelkie kwestie związane z ubezwłasnowolnieniem. Może ono być całkowite lub częściowe.
Ubezwłasnowolnienie całkowite
Art. 13. Kodeksu cywilnego stanowi:
§ 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Ubezwłasnowolnienie całkowite oznacza, że może ono być zastosowane w stosunku do osoby, która ukończyła 13 rok życia, gdyż dopiero wówczas dziecko nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Ponadto tak osoba winna wykazywać brak możliwości kierowania własnym postępowaniem. Pojęcie to oznacza niemożność nawiązania świadomego kontaktu z otoczeniem oraz niemożność intelektualnej oceny własnego postępowania i jego skutków.
Tak więc sama choroba i to nawet poważna jak np. zaburzenie psychiczne, niedorozwój umysłowy nie uzasadnia całkowitego ubezwłasnowolnienia. Koniecznym dodatkowym warunkiem jest brak możliwości kierowania własnym postępowaniem. Dodatkową przesłanką dla sądu wydającego decyzję o ubezwłasnowolnieniu całkowitym jest także ochrona interesu dotkniętej nią osoby, czyli decyzja ta musi być również korzystna dla interesu chorego.
Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może samodzielnie zawierać umów np. umowy najmu, sprzedaży; nie może nadto wykonywać niektórych zawodów, w szczególności zawodów tzw. zaufania społecznego np. prawnika, czy lekarza. Ubezwłasnowolnienie to również pozbawienie prawa wyborczego i możliwości udziału w referendum. Co ważne, osoba ubezwłasnowolniona nie może wstąpić w związek małżeński, uznać dziecka, czy też sporządzić lub odwołać testament.
Ubezwłasnowolnienie częściowe
Art. 16. Kodeksu cywilnego
§ 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Jeżeli stan osoby pełnoletniej nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego i takiej osobie potrzebna jest pomoc do prowadzenia spraw, to może ona zostać ubezwłasnowolniona częściowo.
Przy ubezwłasnowolnieniu częściowym chodzi o te same choroby, co przy ubezwłasnowolnieniu całkowitym. Jednakże choroba w danych okolicznościach nie wywiera aż tak destrukcyjnego wpływu na życie człowieka. Zasadnicza różnica między ubezwłasnowolnieniem częściowym a całkowitym, polega na tym, że w pierwszym przypadku potrzebna jest osobie dotkniętej chorobą pomoc przy prowadzeniu istotnych spraw. Natomiast w drugim przypadku osoba taka nie jest już w stanie pokierować własnym postępowaniem.
Przy ocenie potrzeby pomocy przede wszystkim chodzi o ocenę zdolności intelektualnych osoby, umiejętność podejmowania decyzji i możliwość kierowania swoim postępowaniem – sprawność fizyczna ma znaczenie marginalne.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie
Wniosek o ubezwłasnowolnienie należy złożyć w sądzie okręgowym właściwym dla miejsca zamieszkania uczestnikaj. Mogą to zrobić tylko określone osoby:
- małżonek,
- krewny w linii prostej (rodzeństwo, dzieci, wnuki),
- przedstawiciel ustawowy,
- prokurator.
Nie istnieją uniwersalne wzory wniosku. Każdorazowo sporządzamy go indywidualnie podając rzeczywistą sytuację prawną i faktyczną. Należy wskazać:
- czy występujemy o ubezwłasnowolnienie całkowite, czy też częściowe;
- stan cywilny osoby i dalej w zależności od istniejącego stanu: albo tylko akt urodzenia, albo akt małżeństwa wraz z miejscem zamieszkania małżonka; w przypadku osoby rozwiedzionej dołączamy skrócony odpis aktu małżeństwa wraz z adnotacją o rozwodzie bądź odpis prawomocnego wyroku rozwodowego;
- jeśli uczestnik postępowania jest wdowcem / wdową, dołączamy odpis skrócony zgonu małżonka;
- przyczyny wniosku o ubezwłasnowolnienie;
- stosunek pokrewieństwa wnioskodawcy względem uczestnika – składamy akt urodzenia wnioskodawcy lub w przypadku kobiet, które po zamążpójściu zmieniły nazwisko – akt małżeństwa wnioskodawczyni.
Do sądu składamy:
- wniosek w 3 egzemplarzach,
- odpis skrócony aktu urodzenia uczestnika – oryginał + 2 kserokopie,
- odpis skróconego aktu urodzenia lub aktu małżeństwa wnioskodawcy – oryginał + 2 kserokopie,
- zaświadczenia od lekarza specjalisty: psychiatry, neurologa lub psychologa o obecnym stanie zdrowia osoby, której dotyczy wniosek.
Wniosek powinien również zawierać informację, czy stan zdrowia uczestnika pozwala na osobiste stawiennictwo w sądzie w celu przesłuchania. Wnioskodawca uiszcza również stałą opłatę sądową od wniosku w wysokości 100 zł. Konieczne też będzie wpłacenie zaliczki na poczet opinii biegłych. Najczęściej waha się ona w granicach 400-600 zł.
Sprawa o ubezwłasnowolnienie a pomoc adwokata
Postępowanie w tego typu sprawach zazwyczaj trwa kilka miesięcy, w sprawach bardziej złożonych może to zająć nawet kilka lat. Warto skorzystać z pomocy adwokata, który wyeliminuje wszelkie błędy formalne we wniosku, profesjonalnie wszystko przygotuje i doradzi jakie dokumenty zgromadzić. W efekcie przez cały proces przejdziemy względnie szybko.
W sprawach o ubezwłasnowolnienie, jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, skontaktuj się z naszą Kancelarią Adwokacką, Maciej Michalski z siedzibą w Legnicy i filią w Polkowicach tel.: 603 121 704.
